ص 
برنج لنجان چیست؟
برنج لنجان همانند برنج هاشمی، طارم و … یکی از انواع برنج ایرانی است که درشهرستان لنجان کشت می شود.
علت نامگذاری آن به نام برنج لنجان به خاطر خطه ای است که این برنج درآنجا کشت می شود.
تنها نوع برنج ایرانی است که نام آن برگرفته از نام محل کشتش یعنی شهرستان لنجان است.
شهرستان لنجان در جنوب غربی استان اصفهان واقع شده، مرکز این شهرستان زرین شهر است که به دلیل مجاورت با زاینده رود قدمت بسیاری در کاشت برنج دارد.
علاوه بر زرین شهر این برنج درشهرهای دیگر شهرستان از قبیل سد لنجان، شهر زاینده رود و چمگران کشت می شود.
لنجان گونه ای از برنج چمپا ( برای آشنایی بیشتر با برنج چمپا مطلب همه چیز درباره برنج چمپا را در سایت بخوانید) است که از انواع برنج پرمحصول به شمار می رود.
این نوع برنج در هر هکتار حدود ۸ تن محصول می دهد.
این برنج در نوع خود یکی از مرغوب ترین و خوش عطرترین انواع برنج های ایرانی است.
بسیار خوش پخت است و طعم بی نظیری دارد.
دارای انواع نیم دانه، قهوه ای، محلی واصلاح شده ژنتیکی یا تراریخته است.
برنج لنجان در سطح استان طرفداران بسیاری دارد و کلیه تولیدات آن به دلیل کاهش کشت آن در همین استان مصرف شده و از بازار محلی به ندرت خارج می گردد.
در گذشته بیش از بیست هزار هکتار از زمین های استان اصفهان متعلق به کاشت برنج بود که به دلیل کمبود منابع آبی و پخش شایعات دروغین مبنی بر سمی بودن
برنج های این منطقه هم اکنون زمین های زیر کشت این برنج به هفت هزار هکتار رسیده است.
در سال ۱۳۹۴ برنج لنجان و مهارت کاشت آن به میزانی حائز اهمیت بوده که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
ویژگی های برنج لنجان:
- دانه های آن سفید رنگ است.
- دانه ها ی آن در حالت خشک کوتاه و گرد بوده اما پس از پخت قد کشیده و بلند می شود.
- از انواع معطر برنج های ایرانی بوده که عطر و طعم بی مانندی دارد.
- به دلیل نشاسته ی بالا بعد از پخت نرم می ماند.
- پروتئین بالای این برنج، زمان پخت آن را نسبت به سایر برنج ها طولانی ترمی کند.
- میزان شکستگی در آن بسیار پایین است.
- در برابر کم آبی مقاومت نسبی بالایی دارد.
تاریخچه ی برنج لنجان:
شهرستان لنجان سابقه ی دیرینه ای (نزدیک به دو هزار سال) در کشت برنج دارد که به دوره ی ساسانی برمی گردد .
گفته می شود در زمان قاجار شخصی به نام حاج محمد کاظم که کدخدای زرین شهر بود درطی سفر حج ، با تعدادی از اهالی کامفیوز استان فارس همسفر شد.
در آنجا با برنج آن منطقه که برنج چمپا نام داشت آشنا می شود و شلتوکش را به منطقه ی لنجان می آورد.
آن را درمنطقه کشت می دهد و کشت این برنج را گسترش می دهد که این برنج به خاطر منطقه ی کاشت به برنج لنجان شهرت می یابد.
در طومار شیخ بهایی که در حدود ۵۰۰ سال پیش نوشته شده این برنج برای خود حق آبه داشته است.
قبل از برنج لنجان در این منطقه برنج گرده کشت می شد.
انواع برنج لنجان:
گونه های بومی و محلی برنج لنجان:
- برنج نوگرانی
- برنج گرده
- برنج سرخه
گونه های اصلاح شده ژنتیکی یا تراریخته برنج لنجان:
- برنج سازندگی
- برنج فیروزان
- برنج زاینده رود
- برنج کوهسار
خواص برنج لنجان:
- انرژی بدن را بالا می برد چون کربوهیدرات زیادی دارد.
- دارای آنتی اکسیدان هایی است که سبب جلوگیری از پیری زودرس می شود و چین و چروک راکاهش می دهد بعلاوه از ابتلا به سرطان پیشگیری می کند.
- از پیچش شکم ، زخم روده و یبوست جلوگیری می کند.
- اگر به صورت کته پخته شود باعث برطرف شدن اسهال و اسهال خونی می شود.
- سطح پایین چربی، کلسترول و سدیم موجود در برنج مانع چاقی و عوارض ناشی از آن می شود.
- سطح قند خون را تثبیت می کند و منع مصرف برای افراد دیابتی ندارد.
- مصرف آن به افرادی که دارای فشار خون بالا هستند توصیه می شود.
- سبب روشن شدن پوست می شود (هم به صورت مصرف خوراکی و هم شستشوی مکرر پوست با آب برنج)
- نشاسته مقوی سبب رشد باکتری های مفید در داخل روده می شود که حرکات روده را بهبود می بخشد.
- درمان کننده و بهبود دهنده ی امراض کلیه و مثانه است.
- باعث رفع تشنگی می شود.
- غذایی مناسب برای افراد دارای سوء تغذیه است.
- مصرف آن به دلیل داشتن نشاسته ی بالا تولید اسپرم را در مردان افزایش می دهد.
- از ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی تا حدی پیشگیری می کند.
- پوست را شاداب می کند وباعث جلوگیری از ریزش مو می شود.
- فعالیت دستگاه گوارش را بهبود می بخشد.
نحوه ی کشت و برداشت برنج لنجان:
کشت برنج لنجان:
برنج در اوایل تابستان و طی دو مرحله کشت می شود و برای کشتش به آب و گرمای زیادی نیاز دارد.
مزارع برنجی که نزدیک رودخانه است با آب زاینده رود سیراب می شوند، مابقی زمین ها به وسیله چاه ها و قنات ها سیراب می شوند.
شالیزارهایی که در کنار زاینده رود هستند آب کمتری مصرف می کنند زیرا آب مصرف شده در این زمین ها دوباره وارد زاینده رود می شود.
برنج کاری در منطقه ی لنجان با انتخاب بذر مرغوب آغاز می شود.
کشاورزان بذری را انتخاب می کنند که پر محصول بوده و در برابر آفات مقاومت داشته باشد.
برنج سبوس دار که شلتوک نام دارد در ظرف ها و دیگ های بزرگ ریخته می شود.
روی این شلتوک ها آب میریزند و می گذارن چند روز بماند تا به خوبی خیس بخورد.
این ظرف ها را داخل چادر می پیچند و روی آنها مقداری شبدر می ریزند تا سرما به داخل ظرف ها نفوذ نکند.
وقتی بذرها جوانه زد (به بذر هایی که جوانه زدند تخم می گویند) آنها را به مزارع کشت می برند.
در آنجا این تخم ها را به صورت یکنواخت روی زمین می پاشند که به آنها نشا می گویند.(نام دیگر این مرحله تخدون گیری است)
زمینی که تخم ها در آن باشیده می شود باید از قبل مسطح شود .
وقتی نشاها ۲۵-۳۰ سانتی متر رشد کردند آنها را از زمین جدا می کنند.
سپس نشا ها را به مزرعه کشت اصلی که از آب پوشیده شده و به شدت آبگیر شده می برند.
نشاها را با فاصله ی یکنواختی در زمین فرو می برند.(به نشا کاری تولکی گفته می شود)
پس از آن به مدت ۳ ماه شالی های برنج آبیاری شوند.
همچنین علف های هرز و آفات مانند کرم ساقه خوار باید با علف کش ها و آفت کش ها از بین بروند.
برداشت برنج لنجان:
برداشت برنج در منطقه از ۱۵ شهریور تا ۱۵ مهر ماه است.
هنگام درو و برداشت آبیاری زمین های شالی را قطع می کنند تا زمین تقریبا خشک شود .
سپس به صورت دستی یا به کمک ماشین کمباین محصول درو می شود.
برنج هایی که برداشت شده پوسته یا سبوس دارند.
در خرمن ها پهن می شوند تا با تابش آفتاب خشک شوند.
بعد از خشک شدن به کارخانه های برنج کوبی برده می شود تا برنج از سبوسش جدا شود.
چرا برنج لنجان کمیاب است؟
۱- خشکسالی:
کم آبی،خشکسالی و انتقال آب زاینده رود به سایر شهرها باعث شد کشت برنج کم کم تعطیل شود.
به دلیل کاهش سطح منابع زیرزمینی کشت برنج به جز در استان ها ی گیلان و مازندران ممنوع اعلام شد.
اخیرا به دلیل بارندگی های زیاد کشاورزان لنجان با استمرار این طرح مخالفت کردند زیرا سال هاست کشاورزان لنجان با کشت برنج امرار معاش می کند و از سوی دیگر زمین های کشاورزی لنجان به غیر از برنج توانایی به ثمر نشستن محصول دیگر را ندارد.
در طی این اعتراضات بحث ممنوعیت جای خود را به محدودیت کشت برنج در شهرستان لنجان داده است.
۲- تقلب:
تشخیص برنج لنجان اصل و فرع سخت است.
تعدادی از افراد سودجو مقداری از برنج لنجان را با برنج اوروگوئه و تایلندی مخلوط کرده و به عنوان برنج لنجان اصل با قیمت بسیار پایین در بازار به فروش می رساندند، همین امر موجب کسادی بازار کشاورزان لنجان شده است.
۳- شایعات:
پخش شایعاتی مبنی بر اینکه مصرف این برنج باعث بیماری ام اس می شود کشت این برنج با مشکل روبرو شده است.
البته این شایعه طی بیش از ۲۰ پژوهش و تحقیقات علمی بسیاری رد شد.
دمپخت لاخلی یا دمپخت لنجانی:
دمچت لنجانی از غذاهای محلی محبوب و خوش عطر و بوی شهرستان لنجان است که با برنج لنجان تهیه می شود.
خالی از لطف نخواهد بود که اگر برنج لنجان خریدید این غذا را درست نمایید.
این غذا روی آتش پخته می شود.
طرز پخت:
- کماجدان یا ظرف مخصوص را روی آتش می گذارند و درون آن آب می ریزن تا آب به جوش بیاید .
- وقتی آب جوش آمد گوشت را داخل آن می ریزند تا نیم پخت شود.
- روغن ،ادویه جات و نمک را به آن اضافه می کنند.
- مقداری برنج را را با مقداری آب و نمک به مدت ۱ ساعت می گذارند تا خیس بخورد.
- برنج خیس خورده را داخل موادی که در حال جوشیدن است می ریزند تا دوباره جوش بخورد.
- وقتی آب آن بخار شد در کماجدان را بسته و آن را زیر خاکستر می گذارند و آتش را روی کماجدان روشن می کنند تا دم بکشد.
درباره این سایت